wybierz słownik z listy
BUDOWA ARTYKUŁU HASŁOWEGO

Artykuły hasłowe zaczynają się od wyrażenia hasłowego, które podano pogrubioną czcionką (w przykładowym haśle: broda). Wyjątkowo przed wyrażeniem hasłowym może wystąpić numer homonimu (np. I bal i II bal). Pary aspektowe czasowników różniących się przyrostkiem łączono w tzw. hasła podwójne (np. bujać – bujnąć).

 Następnym elementem artykułu hasłowego jest zapis wymowy, jeśli ta mogłaby sprawiać kłopot Polakom, kolejnym zaś informacja gramatyczna (przede wszystkim fleksyjna), podana kursywą (w przykładowym haśle: oznaczenie rodzaju gramatycznego ż, grupy deklinacyjnej IV i wybrane formy fleksyjne). Informację gramatyczną opracowano na podstawie koncepcji Jana Tokarskiego, wdrożonej m.in. w Słowniku języka polskiego pod red. Doroszewskiego. Uproszczono ją jednak ze względu na masowego odbiorcę, co niestety doprowadziło do zubożenia informacji (nieoczekiwanie, gdyż form fleksyjnych podano w SJPSzym więcej) i do wypaczenia oryginalnego pomysłu.

Zasadnicza część hasła to opis kolejnych znaczeń, opatrzonych numerami i podzielonych na akapity. W przykładowym haśle wyodrębniono trzy znaczenia, a więc i trzy definicje, przy czym dwie pierwsze zilustrowano przykładami użycia wyrazu. Inaczej niż w słowniku pod red. Doroszewskiego przykłady nie są cytowane z literatury, lecz preparowane na podstawie cytatów. Ponieważ żadne z wyodrębnionych znaczeń rzeczownika broda nie jest ograniczone pod względem stylistycznym, chronologicznym, terytorialnym, środowiskowym, zawodowym itp., nie podano przy nich kwalifikatorów.

Związki frazeologiczne w SJPSzym starano się przyporządkować do znaczeń tych wyrazów, które stanowią ich motywację. Ponieważ często jednoznaczny wybór jest trudny, nierzadko ten sam związek wyrazowy objaśniany jest w słowniku kilkakrotnie, i to na różne sposoby (np. pluć sobie w brodę jest i w haśle broda, i w haśle pluć).

Ostatnim elementem wielu haseł jest wskazanie języka, z którego wyraz został zapożyczony. Nie dotyczy to starych, dobrze przyswojonych zapożyczeń ani wyrazów pochodzenia prasłowiańskiego, dlatego w haśle broda (w prasłowiańskim *borda) nie wskazano etymologii.

Ogólnie biorąc, pod względem budowy artykułów hasłowych ani budowy definicji SJPSzym nie różni się istotnie od słownika pod red. Doroszewskiego. W obydwu widoczna jest w szczególności tendencja do definiowania wyrazów ze stanowiska nauki, stąd np. definicja wody w obu słownikach zaczyna się od słów: „tlenek wodoru, ciecz bezbarwna, bez zapachu i smaku”.